Ramhmangai Khawbung - Editor, Tobul eJournal
Milim ziektu pakhat hi a um a, a milim ziek mawi tawka a ngai ve chu khawlai dunga mi inlawn rawnna lai tak hin a tȃr a, a chunga chun “ANDIKNAWNA LE NALNAWNA HAI RIN KUOL RAWH!” ti a tȃr sa a. A zinga a va en a, rinkuol tam tak a va hmu a. Chun, chu milim pangngai bawk chu, a hmun pangngaia bawk chun tȃr nȃwka. Tȗta ṭum chu hin chu “ANDIKNAWNA LE NALNAWNA HAI ZIEK ṬHA RAWH!” ti a tȃr tah lem tah a. A zȋnga chun a va en nȃwka, tȗkawmin iengkhawm an lo sukdanglam nawh. Hi hi mihriem mizie rȇng laia pakhat a nih. Mi dang thilthaw sawiselna ding ei hmu rȃwna, sienkhawm a nȇka ṭha a thaw le siemṭhat ruok chu ei pei ngai nawh. A chiengtu bȋk ram le hnam khawm ei um naw a, ram tin le hnam tina um mizie pakhat a na, mak ti bȇk bȇk ding khawm an nawh.
Kum zabi sawmhni tȃwp tieng pang, 1970 le 1990 inkȃr lai,
computer thiemna tieng khawvel hma a hung sawn pei khan khawvel mipui tamtakin
a ṭhatnawna le a ṭium zie an khek puia, hmun tam taka lem chu dodȃlin an
khȇkpui hiel a nih. Mihriem sinthaw ai tam tak a hung thaw thei ding lei khan
sin hai a hung tlawm ding kha mi tam takin an lo ṭi lei a ni tak. Khawvel
sietna chen an thlun dinga ring pawl an um bawk. Chuong ang bawk chun, kum zabi
sawmpasari le sawmpariet lai khan thil siemna khawllienhai khawvela a hung um ṭan
lai khan mi tamtakin an lo dodal ve reng a. History vawng a lo ni tah.
Kum 2020 hnung tieng ruok chu thil phawt hi computer le kei
kawp vawng ei tum lem tah a nih. Ei thil thaw hlak hai computer le keikawpa, a
pangngai annawle a ṭha lema thaw chu a nih, Digitalization ei ti chu. Sap ṭawng
thumal a ni a, Hmar ṭawngin a umnaw leiin ei haw ve el a nih. Computer
thilthawtheina le ei keikawp hlak nasan chu - a ṭuonrang lem lei dȃm, a man a
tlawm lem lei dȃm, a ṭha lem lei dȃm le thawsuol pal a tlawm thei ding lei dȃm
a ni tlȃngpui.
Hienga khawvelin thilthawna taphawta computer a hmang lai
mȇk hin, journal le magazine hai khawm computer hmanga siem ani el baka,
computer hmang vȇka tiem, sem dar le sieṭhat a ni hi a pawimaw zie hril uor
huntȃwk thei ni ngai naw nih. Hieng anga juornal enkawlhai hi eJournal
(Electronic Journal) ei ti hai chu a nih. Hnam changkang hai chun kum tamtak an lo nei tawl ta a, khawvela lekhabu
pawimaw hai po po deu thaw chu e-version (electronic version), computer le
phone a hai internet hmanga tiem thei vawnga siem ang anni tah. Eini Hmar ṭawng
ngei khawmin website le social media group hai tam tak hmu ding um ta
sienkhawm, journal tak hi a la um/tam naw khawp el a, ei thei ang anga thlathum
dana suok thei dinga buotsai theia ei um hi ei lawm hle a nih.
E-Journal hai hin lekha inchukmihaiin thu pawimaw an hmu
thei dȃn a sukdanglam pȇk nasa hle a. Thilsuituhai le inchuktuhai tadinga
hmangruo pawimaw em em a hung ni tah. Tulai khawvȇla E-Journal pawimaw zie ṭhenkhat
ei hung tȃrlang ding a nih.
Thuziekhai awlsam
taka hmu thei
Ni danga lekhabu tam tak, rik tak takhai zawng khawma thu
pawimaw hai zawng kuol hlak kha, mani umhmuna hmu thei vawnga siem a hung ni
tah. Inchuklai haiin lekhabu man tam tak takin an inchawka, journal hai
subscribe dinga sum tam tak an seng hlak kha, a thlawn em annaw khawmin sum
thlawmte sengin khawvel pumpuia thu pawimaw an mamaw hai po po chu awlsam takin
an hmu thei zing pha an tah. Hi lei hin hrietna le varna nasa takin a suk
punga, khawvel hmasawnna nasatakin a sukhrat bawk a nih.
Ṭuonrangna
Lekha inchuk le tiemtu hai ta dingin an thil tiem nuom hai hun
tawite sungin an hmu zung zung theia, hun sawt tak tak lak dinghai kha tawite
te a zo thei a hung ni pha ta a. Inhmaw taka thil mamaw hai ta ding lem chun a ṭangkai
zuol hle a nih.
Zawngawlna le
hrilfiena
Ejournal hai hi lekhabu anga phek tina thil zawng ngai
lovin, ei ditna lai lai hmu zung zung theia um lei hin, inchuklaihai nasatakin
a thangpuia. Chubaka chun, video le thil hrilfie theina link dam tamtak belsa
thei ani leiin, a hril hai a suk fie zuol hle.
Leihnuoi ta dingin a
hrisel
Lekha print a ngai tanaw lei hin thing le ruo tamtak an him
pha a, ei print tanaw chun inthawn kuola thautui hmanghai khawm a hung ṭul
tanaw a, chu chu ei leihnuoi ta ding le a sunga hringna neihai ta dinga ṭha bek
bek a nih.
Khawvel huopin an hmu
thei
Khawvel huopa a dit taphawt haiin iengtik lai khawm an hmu
thei zing a ni leiin a ṭangkai a, hrietna khawm a sukzȃu bȋk hle a nih.
Hieng a pawimawna tlawmte ei ziek langa khawm hin e-juornal hin khawvel hmasawnna, hrietna le varna el baka, leilung hriselna chena ṭangkaina tam tak a nei chieng taka hriet thei a nih. A hmang ṭangkai dȃn ei inchuk seng hi ei mawphurna ve a nih.